Η πιο αρχαία τοποθεσία στην περιοχή είναι το Δελφίνι με τον ομώνυμο κόλπο η παλιά πόλη Δελφινούπολη αποικία των Ιώνων. Σχετίζεται με τη λατρεία του Απόλλωνος Δελφινίου – που θεωρούνταν προστάτης των ναυτικών και γιορτάζονταν σε όλες σχεδόν τις παραλιακές πόλεις – παρόλο που δεν εντοπίστηκαν οικοδομικά λείψανα ιερού.
Όπως αναφέρεται από τον ιστορικό Γεώργιο Ζολώτα, το Δελφίνιον της Χίου, διαστέλλεται με αυτό των Αθηνών, όπου υπήρχε ιερό του Απόλλωνα. Μάλιστα ο Κοραής πιστεύει ότι κατά το Δελφίνιον των Αθηνών έγινε και το ιερό στη Χίο.
Ο Θουκυδίδης αναφέρει «Δελφίνιον ετείχιζον χωρίον άλλως τε εκ γης κρατερόν και λιμένας έχον, και της των Χίων πόλεως ου πολύ απέχον» και κάνει μνεία έτσι στην εύφορη κοιλάδα στης οποίας στο άκρο είναι το Δελφίνι και αποτελεί ένα προφυλαγμένο από τους ανέμους φυσικό λιμάνι. Στην είσοδό του βρίσκεται η βραχονησίδα Ταύρος που πήρε το όνομά της από το σχήμα της και κατά άλλους επειδή εκεί βρέθηκαν απολιθωμένες κεφαλές ταύρων. Επίσης στη νησίδα βρέθηκαν διάφορα κτίσματα και νομίσματα.
Το λιμάνι στο «Δελφίνιον» είναι γνωστό από τα γεγονότα της τελευταίας δεκαετίας του Πελοποννησιακού πολέμου. Η Χίος ήταν μεγάλη ναυτική δύναμη στην Αρχαιότητα και τόσο η Αθήνα όσο και η Σπάρτη ήθελαν να την προσεταιριστούν. Όταν η Χίος αποστάτησε από την Αθηναϊκή Συμμαχία, οι Αθηναίοι που προσπάθησαν να κρατήσουν τις αποστατημένες Ιωνικές πόλεις, κατέλαβαν με Λεσβίους στρατιώτες το Δελφίνι στα 412 π.Χ. Οι συνθήκες ήταν ευνοϊκές για τη δημιουργία ναυτικής βάσης αφού υπήρχε πηγή νερού, ήταν φυσικό λιμάνι προστατευμένο από τους ανέμους και με βαθιά νερά. Ετσι το οχύρωσαν πρόχειρα και ασκούσαν τον έλεγχο στο θαλάσσιο δίαυλο ανάμεσα στη Χίο και τη χερσόνησο της Ερυθραίας. Το ότι το τείχος κατασκευάστηκε γρήγορα το μαρτυρεί ο αμελής τρόπος οικοδόμησής του. Μερικά χρόνια αργότερα το 407 π.Χ το Δελφίνι καταλήφθηκε από τους Σπαρτιάτες και καταστράφηκε από το ναύαρχο των Σπαρτιατών Καλλικρατίδα.
Στην περιοχή δεν υπάρχουν δείγματα κατοίκησης ρωμαϊκών χρόνων όμως στη δυτική πλευρά της νησίδας Ταύρος διακρίνονται τείχη να προχωρούν στη θάλασσα.
Στη Βυζαντινή εποχή η είσοδος επιτρέπονταν μόνο σε όσους είχαν άδεια ενώ είχε ιδρυθεί ναυπηγείο.
Από τους Γενουάτες ονομάστηκε « Bellofano » επειδή είχαν κατασκευάσει ένα όμορφο μεγάλο φάρο από κόκκινη πέτρα στη νότια πλευρά του λιμανιού.
Η σπουδαιότητα του όρμου φαίνεται και από τη βίγλα που σώζεται σε μέτρια κατάσταση. Η βίγλα του Δελφινιού που βρίσκεται σε δύσβατο ακρωτήρι προσεγγίζεται μετά από μιάμιση περίπου ώρα ποδαρόδρομο και απαιτεί προσοχή στο σκαρφάλωμα αλλά και κατάλληλα υποδήματα. Για να εξυπηρετεί το ρόλο της, του ελέγχου δηλαδή της περιοχής, η βίγλα είχε οπτική επαφή με αυτή των Καρδαμύλων προς τα Βόρεια και με τη βίγλα του Αίπους στα νότια.
Το λιμάνι του Δελφινίου συναγωνιζόταν και αυτό της Χίου. Όπως αναφέρεται μάλιστα το 1448 κάποια πλοία προτιμούσαν το λιμάνι αυτό. Όμως λόγω της θέσης του δεν θα μπορούσε να αναπτυχθεί νέα πόλη.
Ανασκαφές
Η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως το 1938 τα λείψανα του τείχους που έκτισαν οι Αθηναίοι βόρεια του λιμανιού και περικλείει μια έκταση 15 περίπου στρεμμάτων, καθώς και μια αγροικία μεταγενέστερης εποχής.
Το τείχος ενισχύονταν από τουλάχιστον 7 πύργους -εντοπίστηκαν 3 τετράγωνοι νότια και 4 στο δυτικό όριο- από τους οποίους ελέγχονταν τόσο η ξηρά όσο και η θάλασσα. Τα ανασκαφικά ευρήματα έδειξαν ότι η περιοχή του λόφου δεν κατοικήθηκε πριν το 5 π.Χ αι., αλλά μετά τους Περσικούς πολέμους και μέχρι τους Ελληνιστικούς χρόνους.
Βόρεια της Ακρόπολης στην πεδιάδα ανακαλύφθηκαν τα ερείπια μιας αγροικίας δύο δωματίων και άλλα μικρά βοηθητικά κτίσματα ελληνιστικών χρόνων καθώς επίσης και κομμάτια από αγγεία και άλλα οικιακά σκεύη
Μάλιστα όπως αναφέρεται σε έρευνα της αρχαιολόγου- φιλολόγου Αθηνάς Ζαχαρού- Λουτράρη, στους βοηθητικούς χώρους της αγροικίας βρέθηκε μια κεραμίδα με κυκλικό σφράγισμα Σφίγγας η οποία κάθεται προς τα δεξιά πάνω σε οξυπύθμενο αμφορέα Ο τύπος αυτός συναντάται σε σταθμά και μεταθανάτια Αλεξάνδρεια νομίσματα περιόδου 190-160 π.Χ. Η παρουσία του κρατικού εμβλήματος πάνω στην κεραμίδα πρέπει να δηλώνει ότι αυτή ήταν δημόσια και να υποδεικνύει κάποια ιδιοκτησία του Δημοσίου στην περιοχή Δελφινίου.
‘Οταν κατά την περίοδο της Γερμανικής κατοχής οι κάτοικοι αναγκάστηκαν να οργώσουν την περιοχή, βρέθηκαν πολλά υπολείμματα αγγείων που όμως καταστράφηκαν πιθανά λόγω άγνοιας.
Στους ναυτικούς χάρτες το Δελφίνι είναι γνωστό με το όνομα «Κολοκυθιά» και λόγω της θέσης του ακόμη και σήμερα, έχει μεγάλη σημασία. Είναι χαρακτηριστικό ότι μέχρι πριν λίγα χρόνια ήταν τόσα πολλά τα καίκια και οι βάρκες των κατοίκων που επειδή δεν τα χώραγε το λιμάνι, έδεναν στο λιμάνι του Δελφινιού.
Στην περιοχή υπήρχαν πολλά μικρά ναυπηγεία και καρνάγια σήμερα όμως είναι εγκαταλελειμμένη. Εκεί βρίσκεται ο μεγάλος Κάμπος του χωριού με τα εσπεριδοειδή -που εμπορεύονταν οι ντόπιοι και τα προωθούσαν από το λιμάνι σε άλλες αγορές- τα μαγγανοπήγαδα και οι Νερόμυλοι. Μάλιστα ο τελευταίος που λειτούργησε ήταν του Στρατή Παπά, του Κορδή όπως τον λένε στο χωριό.
Το καλοκαίρι μετέφεραν από το Δελφίνι άχυρα προς τη Σάμο καθώς και καρπούζια.
Στον κόλπο σήμερα λειτουργούν ιχθυοκαλλιέργειες. Από το 1974 στο Δελφίνι λειτουργεί μονάδα του στρατού και η πρόσβαση στον κόσμο έχει περιορισμούς.