Γιατροσόφια

Είναι πράγματι ενδιαφέρον και συνάμα διασκεδαστικό, να εξετάσει κανείς τις μεθόδους που χρησιμοποιούσαν εκείνα τα χρόνια που η ιατρική επιστήμη δεν είχε φτάσει στο βαθμό της σημερινής ανάπτυξης, για να θεραπεύουν.
Η φαντασία, η μαγεία, το τυχαίο κι ίσως κάπου-κάπου κι ένας βαθμός διαίσθησης κατείχαν εξέχουσα θέση στον καθορισμό των θεραπευτικών μεθόδων.
Παραθέτουμε μερικά χαρακτηριστικά δείγματα των τότε χρησιμοποιουμένων τροπών για τη θεραπεία κοινών ασθενειών.

-Αν το μωρό έκλαιγε πολύ έλεγαν ότι «κόπηκε». Υπήρχαν λοιπόν ειδικές γυναίκες που τα «μετρούσαν» όπως η άμια Σεβαστή του Κόπελου. Μέτραγαν το αριστερό πόδι με το δεξί χέρι ή και το αντίθετο, το φτύνανε με ούζο και το φάσκιωναν.

-Το Πατσούνι: Πρόκειται μάλλον για την αθρεψία ή αβιταμίνωση των παιδιών. Αν κάποιος έλεγε ότι το παιδί είχε πατσούνι έπρεπε να το «κόψουν». Γι’ αυτό υπήρχαν ειδικές γυναίκες. Η μητέρα του παιδιού έπρεπε να κλέψει ένα κλωσσόπουλο από μια κακιά γυναίκα για να βλαστημάει.
Στη συνέχεια το έπνιγαν και το έβαζαν στο κεφάλι ή στην κοιλιά του μωρού μέχρι που να βρωμίσει.
Έλεγαν τα κατάλληλα λόγια κι έτσι το πατσούνι «περνούσε».
-Ζαφράνα: ο ίκτερος. Αν κάποιος έλεγε ότι το παιδί έχει ζαφράνα έπρεπε να τη «γητέψουν», είτε λέγοντας πάλι τα κατάλληλα λόγια, είτε πηγαίνοντας το πρωί το παιδί σ’ ένα μοναστήρι, (συνήθως στη «Βοήθεια») όπου την «έκοβε» ο καλόγερος.

-Το ανεμοπύρωμα: το ερυσίπελας. Το θεράπευαν μ’ ένα κόκκινο πανί κι ένα πέταλο αφού προηγουμένως το πύρωναν στη φωτιά.

-Οι μηρμηγκιές (=Μυρμηκίες). Για να θεραπευτούν έπρεπε να πας τρεις συνεχείς Κυριακές στην εκκλησία την ώρα που έλεγαν το «Πιστεύω» και να τίς σταυρώσεις ή να κλέψεις αλάτι και να το ρίξεις σ’ αναμμένο φούρνο.

-Τη διογκωμένη σπλήνα τη γήτευαν με τρία φύλλα φραγκοσυκιάς που τα τοποθετούσαν επί τρεις εβδομάδες κάτω από μια πλάκα. Ο άρρωστος περνούσε πάνω από την πλάκα μέχρις ότου τα φύλλα να ξεραθούν. Έτσι πίστευαν ότι η διόγκωση υποχωρούσε.

-Το κοινό κρυολόγημα και την υπέρταση, τα θεράπευαν με καυτές βεντούζες.

-Το μάτιασμα (=πονοκέφαλος και γενική αδιαθεσία), το θεράπευαν με το ξεμάτιασμα.

Χρησιμοποιούσαν ένα πιάτο με λάδι. νερό κι αλάτι λέγοντας τα κατάλληλα λόγια που δεν πρέπει να ειπωθούν ούτε να γραφτούν γιατί το ξεμάτιασμα χάνει έτσι τη δύναμη του.
Μερικές φορές χρησιμοποιούσαν και μοσχοκάρφια. Ένα ξεμάτιασμα που καταφέραμε να μάθουμε είναι το ακόλουθο:
Μ’ ένα πιάτο νερό σταυρώνουν τον ασθενή και του λένε:
«Ιησούς Χριστός νικά κι όλα τα κακά σκορπά» (τρις)
«Άγιοι Ανάργυροι και θαυματουργοί, δωρεάν ελάβατε δωρεάν δότε ημίν» (τρεις φορές)
«Αγία Ειρήνη, ρήνεψέ το
Παναγιά μου Περασιά, πέρασε το».
Μετά ρίχνουν λάδι, στο πιάτο με το νερό κι όταν το λάδι εξαφανιστεί λένε ότι ο άρρωστος είναι ματιασμένος. Τότε ρίχνουν αλάτι και ψωμί μέσα στο πιάτο για να «φάνε τις γλώσσες τους» και ραίνουν τον άρρωστο από πέντε μέχρι σαράντα πέντε φορές λέγοντας:

«Βασκανία ηπέρασε και τα δέντρα ξερίζωσε Βασκανία πού υπάγεις και τα δέντρα ξεριζώνεις. Πάγω στου(στης) το κεφάλι να της (του) πιω το αίμα. Βασκανία λείψε από το κεφάλι του(της) και πήγαινε
στα μονόκερα, δίκερα, τρίκερα, τετράκερα, πεντάκερα, εξάκερα, επτάκερα, οκτάκερα, εννιάκερα, δεκάκερα, εντεκάκερα, δωδεκάκερα, εις το πυρ το εξώτερον το ετοιμασμένο, το μυρισμένο και εις τον Θεό παραδομένο στ’ άγρια βουνά και στ’ άκαρπα δέντρα έξω το κακό, έξω το κακό, έξω το κακό».
Μετά πετούν το νερό σε τρίστρατο κι όποιος περάσει από κει ματιάζεται. Ο θεραπευθείς δεν πρέπει να πει «ευχαριστώ» γιατί το ξεμάτιασμα δε θα πιάσει, ούτε να περάσει από το τρίστρατο αν δεν περάσουν λίγες ώρες.

-Τα κούκουδα (=τα σπυράκια). Πάνω στις λειχήνες δηλαδή τις ασπρίλες που μερικές φορές βλέπουμε να σχηματίζονται πάνω στις πέτρες, έφτυναν και μετά άλειφαν τα «κούκουδα» με το σάλιο κι έτσι τα θεράπευαν.
Για τη θεραπεία των μολυσματικών παθήσεων των βρεφών συνήθιζαν να τα πλένουν στο πηγάδι της Αγ. Ειρήνης, του οποίου το νερό εθεωρείτο ιαματικό. Συνήθιζαν μάλιστα ν’ αφήνουν κάποιο εσώρουχο του μωρού δίπλα στο πηγάδι. Η συνήθεια αυτή κρατήθηκε για πολλά χρόνια.